Rozwój technologii i cyfryzacja usług finansowych przynoszą ogromne korzyści, ale jednocześnie niosą ze sobą poważne zagrożenia. Cyberataki, awarie systemów IT, błędy operacyjne – to tylko niektóre z wyzwań, z którymi muszą mierzyć się instytucje finansowe. Aby zwiększyć odporność sektora na te zagrożenia, Unia Europejska wprowadziła rozporządzenie DORA (Digital Operational Resilience Act). Nowe regulacje nakładają na firmy finansowe i dostawców technologii szereg wymogów dotyczących zarządzania ryzykiem ICT.
Czym jest rozporządzenie DORA i dlaczego powstało?
Rozporządzenie DORA to akt prawny Unii Europejskiej, który został przyjęty w celu wzmocnienia odporności cyfrowej podmiotów finansowych. W praktyce oznacza to wprowadzenie jednolitych przepisów dotyczących zarządzania ryzykiem ICT, monitorowania incydentów oraz testowania odporności operacyjnej w sektorze finansowym.
DORA powstała w odpowiedzi na coraz częstsze cyberataki i zagrożenia związane z funkcjonowaniem systemów ICT. Współczesne instytucje finansowe są silnie uzależnione od technologii, a każdy poważniejszy incydent może prowadzić do strat finansowych, naruszenia danych klientów czy nawet destabilizacji rynków finansowych. Przed wejściem w życie DORA regulacje dotyczące bezpieczeństwa IT w sektorze finansowym były rozproszone, a każde państwo członkowskie miało własne przepisy. To utrudniało zarządzanie ryzykiem na poziomie międzynarodowym i powodowało niespójności w nadzorze.
Nowe rozporządzenie ma na celu ujednolicenie zasad i stworzenie jednolitego systemu zarządzania cyberbezpieczeństwem w całej Unii Europejskiej. Dzięki temu podmioty finansowe będą musiały stosować te same standardy, co pozwoli na skuteczniejszą ochronę przed zagrożeniami i zwiększy stabilność rynku finansowego.
Kogo dotyczą przepisy DORA i jakie podmioty są zobowiązane do ich wdrożenia?
Rozporządzenie DORA obejmuje szeroki zakres podmiotów finansowych oraz dostawców usług ICT świadczących usługi dla tego sektora. Przepisy te dotyczą zarówno dużych instytucji, jak i mniejszych firm, a obowiązki są dostosowane do skali działalności.
Podmioty objęte rozporządzeniem DORA:
- Banki i instytucje kredytowe
- Firmy inwestycyjne i zarządzające funduszami
- Instytucje płatnicze i dostawcy usług płatniczych
- Podmioty zajmujące się kryptoaktywami i tokenami powiązanymi z aktywami
- Przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe i reasekuracyjne
- Pośrednicy ubezpieczeniowi i finansowi
- Systemy obrotu i repozytoria transakcji
- Centralne depozyty papierów wartościowych i kontrahenci centralni
- Dostawcy usług ICT, którzy współpracują z instytucjami finansowymi
Warto zauważyć, że DORA nie obejmuje mikroprzedsiębiorstw i mniejszych firm, chyba że ich działalność ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania systemów finansowych. Dzięki zasadzie proporcjonalności, mniejsze instytucje mogą realizować wymagania DORA w uproszczonej formie.
Nowe przepisy szczególnie mocno dotyczą zewnętrznych dostawców usług ICT, takich jak dostawcy chmury, systemów analitycznych, cyberbezpieczeństwa czy infrastruktury teleinformatycznej. Zgodnie z DORA, instytucje finansowe muszą szczegółowo oceniać ryzyko związane z takimi dostawcami oraz regularnie monitorować ich zgodność z przepisami.
Dzięki temu Unia Europejska chce ograniczyć ryzyko wynikające z outsourcingu kluczowych usług IT. W przeszłości zdarzało się, że awaria jednego dostawcy technologii wpływała na wiele instytucji finansowych, prowadząc do poważnych problemów operacyjnych. Nowe regulacje mają na celu minimalizowanie takich zagrożeń.
Harmonogram wdrożenia – kluczowe daty i etapy implementacji
Implementacja DORA została rozłożona na kilka etapów, aby podmioty miały czas na dostosowanie swoich procedur i systemów do nowych wymagań.
Kluczowe daty:
- 16 stycznia 2023 r. – wejście w życie rozporządzenia DORA.
- 17 stycznia 2025 r. – ostateczny termin na wdrożenie wszystkich przepisów i dostosowanie procedur.
Do tego czasu instytucje finansowe muszą spełnić szereg wymagań, aby uniknąć sankcji. Proces wdrażania obejmuje kilka kluczowych etapów:
- Analiza obecnych systemów i procedur – organizacje muszą ocenić, na ile ich infrastruktura IT spełnia wymagania DORA.
- Przygotowanie strategii zarządzania ryzykiem ICT – wdrożenie skutecznych polityk, procedur i narzędzi umożliwiających ochronę przed cyberzagrożeniami.
- Implementacja systemów raportowania incydentów – zgodnie z nowymi regulacjami instytucje muszą zgłaszać poważne incydenty technologiczne do odpowiednich organów nadzoru.
- Testowanie odporności cyfrowej – obowiązek przeprowadzania testów penetracyjnych oraz innych form oceny zabezpieczeń ICT.
- Wdrożenie polityk współpracy z zewnętrznymi dostawcami ICT – zgodnie z nowymi przepisami podmioty finansowe muszą szczegółowo kontrolować usługi dostawców i wdrożyć strategię na wypadek ich niewypłacalności lub zakłóceń operacyjnych.
Brak spełnienia wymagań w określonym terminie może skutkować poważnymi sankcjami finansowymi. Kary mogą wynosić nawet 10% rocznego obrotu organizacji, a dla dostawców ICT – do 1% dziennego obrotu za każdy dzień naruszenia przepisów.
Jak instytucje finansowe mogą przygotować się na DORA i uniknąć ryzyka niezgodności
Dostosowanie się do DORA wymaga od instytucji finansowych podjęcia szeregu działań. Niezbędne jest zarówno wdrożenie nowych procedur zarządzania ryzykiem ICT, jak i modernizacja istniejących systemów bezpieczeństwa.
Kluczowe kroki, które powinny podjąć instytucje finansowe:
-
Przegląd obecnych procedur zarządzania ryzykiem ICT
- Należy przeprowadzić audyt istniejących systemów informatycznych i polityk bezpieczeństwa.
- Organizacje powinny zidentyfikować luki w zabezpieczeniach oraz obszary wymagające poprawy.
-
Opracowanie strategii zarządzania incydentami
- Instytucje muszą wdrożyć systemy umożliwiające szybką identyfikację, klasyfikację i raportowanie incydentów.
- Powinny także opracować plany awaryjne i mechanizmy odzyskiwania danych.
-
Testowanie odporności cyfrowej
- Wprowadzenie testów penetracyjnych i innych narzędzi oceny zabezpieczeń.
- Regularne testy odpornościowe pozwolą na wykrycie potencjalnych słabych punktów systemów IT.
-
Monitorowanie dostawców ICT i zarządzanie outsourcingiem
- Firmy powinny sprawdzić, czy ich dostawcy spełniają wymagania DORA.
- Konieczne jest uregulowanie warunków współpracy i określenie wymogów w umowach outsourcingowych.
-
Szkolenie personelu i budowanie świadomości cyberbezpieczeństwa
- Pracownicy powinni przejść szkolenia z zakresu zarządzania ryzykiem ICT oraz procedur reagowania na incydenty.
- Instytucje powinny wdrożyć programy edukacyjne zwiększające świadomość zagrożeń cyfrowych.
-
Zastosowanie narzędzi automatyzujących zgodność z DORA
- Wdrożenie platform umożliwiających monitorowanie zgodności z regulacjami w czasie rzeczywistym.
- Automatyczne raportowanie incydentów do odpowiednich organów nadzoru.
-
Współpraca z ekspertami ds. cyberbezpieczeństwa
- Organizacje mogą skorzystać z doradztwa firm specjalizujących się w zgodności regulacyjnej.
- Konsultacje z ekspertami pozwolą na skuteczniejsze wdrożenie wymagań DORA.
Podsumowanie
DORA stanowi przełomowe rozporządzenie w zakresie cyfrowej odporności operacyjnej sektora finansowego w Unii Europejskiej. Jego wdrożenie wymaga od instytucji finansowych dostosowania procedur zarządzania ryzykiem ICT, monitorowania zagrożeń oraz testowania odporności cyfrowej. Podmioty objęte regulacją muszą także raportować incydenty i kontrolować współpracę z dostawcami usług ICT.
Firmy, które odpowiednio przygotują się do wdrożenia nowych regulacji, nie tylko unikną sankcji, ale również zwiększą swoją odporność na cyberzagrożenia i podniosą poziom bezpieczeństwa operacyjnego. Warto już teraz rozpocząć proces dostosowania, aby zapewnić pełną zgodność z przepisami przed 17 stycznia 2025 roku.
