Oświetlenie awaryjne odgrywa niezwykle istotną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa osób przebywających w budynkach użyteczności publicznej, zakładach pracy czy obiektach handlowych. Jego funkcja polega na zapewnieniu widoczności w sytuacjach awaryjnych, takich jak awarie zasilania, co pozwala na bezpieczną ewakuację lub kontynuację działań w strefach wysokiego ryzyka. Aby systemy oświetlenia awaryjnego działały prawidłowo, konieczne jest ich regularne badanie, w tym pomiary oświetlenia awaryjnego, które pozwalają na ocenę, czy spełniają one wymagane normy i przepisy. W tym artykule omówimy najważniejsze aspekty dotyczące tych pomiarów, normy prawne oraz częstotliwość wykonywania przeglądów.
Rola oświetlenia awaryjnego w zapewnieniu bezpieczeństwa
Oświetlenie awaryjne stanowi nieodłączny element systemu bezpieczeństwa budynków, zwłaszcza w sytuacjach, gdy zanik zasilania podstawowego może prowadzić do zagrożenia życia lub zdrowia ludzi. Jego zadaniem jest nie tylko umożliwienie bezpiecznej ewakuacji, ale również zapewnienie dostępu do punktów pierwszej pomocy i sprzętu przeciwpożarowego. Dzięki pomiarom oświetlenia awaryjnego można upewnić się, że wszystkie te elementy są prawidłowo oświetlone w warunkach kryzysowych.
Szczególne znaczenie ma oświetlenie ewakuacyjne, które powinno wskazywać bezpieczne drogi ucieczki w przypadku zagrożenia. Ważne jest również oświetlenie stref wysokiego ryzyka, takich jak hale produkcyjne czy laboratoria, gdzie nawet chwilowy brak światła może doprowadzić do niebezpiecznych sytuacji. Prawidłowe działanie systemu oświetlenia awaryjnego zapewnia możliwość uniknięcia paniki, co jest szczególnie istotne w miejscach, gdzie przebywa duża liczba osób, np. w kinach, teatrach czy centrach handlowych.
Kluczowe normy regulujące pomiary oświetlenia awaryjnego
Prawidłowe działanie oświetlenia awaryjnego jest ściśle regulowane przez normy i przepisy prawne, których przestrzeganie jest obowiązkowe dla wszystkich obiektów użyteczności publicznej. Jedną z najważniejszych norm jest PN-EN 1838, która określa minimalne wymagania dotyczące natężenia oświetlenia awaryjnego w różnych strefach budynku. Zgodnie z tą normą, na drogach ewakuacyjnych o szerokości do 2 metrów, natężenie światła nie może być mniejsze niż 1 luks (lx) na osi drogi. Natomiast w strefach otwartych minimalne natężenie oświetlenia wynosi 0,5 lx.
Inne ważne przepisy dotyczące pomiarów oświetlenia awaryjnego zawarte są w normie PN-EN 50172, która precyzuje wymagania techniczne dla systemów awaryjnych w budynkach. Określa ona m.in. rozmieszczenie opraw oświetleniowych, a także minimalny czas pracy oświetlenia awaryjnego, który powinien wynosić co najmniej 1 godzinę po zaniku zasilania podstawowego. Kolejnym ważnym dokumentem jest Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, które nakłada obowiązek regularnych przeglądów i konserwacji urządzeń przeciwpożarowych, w tym systemów oświetlenia awaryjnego.
Częstotliwość wykonywania pomiarów oświetlenia awaryjnego
Regularne pomiary oświetlenia awaryjnego są kluczowe dla zapewnienia, że system działa prawidłowo w każdej chwili. Zgodnie z polskim prawem, w szczególności Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku, przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne oświetlenia awaryjnego powinny być wykonywane co najmniej raz w roku. Regularność ta wynika z potrzeby utrzymania odpowiedniej funkcjonalności systemów oświetleniowych, które mogą ulec degradacji z powodu kurzu, wilgoci, zużycia materiałów czy innych czynników zewnętrznych.
Pomiar powinien obejmować zarówno kontrolę natężenia światła, jak i czas działania oświetlenia w trybie awaryjnym. Szczególnie istotne jest, aby sprawdzić, czy minimalne wartości oświetlenia – 1 luks na drogach ewakuacyjnych oraz 0,5 lux w strefach otwartych – są spełnione. Jeśli system nie osiąga wymaganego poziomu natężenia oświetlenia, konieczne jest podjęcie działań naprawczych, takich jak czyszczenie opraw, wymiana źródeł światła czy modernizacja całego systemu.
Często zdarza się, że pomiary oświetlenia awaryjnego są wykonywane przez firmy zewnętrzne, które posiadają odpowiednie narzędzia i uprawnienia do przeprowadzenia szczegółowych analiz. Mierniki, takie jak luksomierze, muszą być regularnie kalibrowane, aby zapewnić dokładność pomiarów. Właściwe utrzymanie oświetlenia awaryjnego nie tylko zapewnia zgodność z przepisami, ale także chroni życie i zdrowie osób przebywających w budynku.
Najczęstsze problemy związane z pomiarami oświetlenia awaryjnego
Mimo rosnącej świadomości dotyczącej znaczenia pomiarów oświetlenia awaryjnego, w praktyce wiele problemów pojawia się podczas ich realizacji. Poniżej przedstawiono najczęstsze wyzwania, z jakimi zmagają się specjaliści przeprowadzający pomiary:
- Nieodpowiednie natężenie światła – Zdarza się, że po dłuższym czasie eksploatacji natężenie oświetlenia awaryjnego spada poniżej minimalnych norm. Może to wynikać z zabrudzenia opraw, zużycia źródeł światła lub niewłaściwego montażu.
- Brak regularnych przeglądów – Często właściciele budynków zaniedbują obowiązek corocznych pomiarów i konserwacji systemu, co prowadzi do pogorszenia jego efektywności w kluczowych momentach.
- Problemy z równomiernością oświetlenia – W niektórych przypadkach oprawy oświetleniowe są niewłaściwie rozmieszczone, co powoduje nierównomierne rozłożenie światła na drodze ewakuacyjnej. Zgodnie z normami, stosunek maksymalnego do minimalnego natężenia światła nie może przekraczać 40:1, co stanowi wyzwanie w miejscach o nieregularnej architekturze.
- Niewłaściwe rozmieszczenie opraw – Oprawy oświetleniowe muszą być umieszczone w strategicznych punktach, takich jak klatki schodowe, skrzyżowania korytarzy, punkty pierwszej pomocy i przyciski alarmowe. Zdarza się, że te miejsca nie są prawidłowo oświetlone, co zwiększa ryzyko w sytuacjach awaryjnych.
Rozwiązanie powyższych problemów wymaga regularnych przeglądów, odpowiedniego rozmieszczenia opraw oraz przestrzegania norm dotyczących pomiarów oświetlenia awaryjnego. Systemy te, gdy są utrzymywane w odpowiednim stanie, stają się kluczowym elementem zapewniającym bezpieczeństwo w każdej sytuacji awaryjnej.
